همودیالیز و سلامتی بدن

هنگامی که کلیه ها نتوانند نقش‌شان را برای تصفیه خون، تنظیم الکترولیت ها ، تعادل اسید و بازی و خروج مواد زائد و سمی اسفا کنند ، افراد مجبور به دیالیز می شوند.

اهداف مراقبت از این بیماران، شامل اطمینان از دیالیز کافی، تغذیه کافی و مناسب، سالم نگهداشتن محل ورود به رگ ها (فیستول) ، اصلاح کمبود های هورمونی ، به حداقل رساندن مدت بستری شدن و افزایش کیفیت زندگی و طول عمر است.

در این رابطه دیالیز ناکافی (دوز ناکافی دیالیز) ، نه تنها مدت زنده ماندن را کوتاه می کند ، بلکه به سوءتغذیه ، کم خونی، اختلالات کارکردی و بستری شدن مکرر می انجامد که هزینه های پزشگی را بالا می برد.

منظور از دوز کافی دیالیز، 3 بار در هفته به مدت 3/5 ساعت است و مفهوم میزان تصفیه اوره ، حدود 188 میلی لیتر در دقیقه است.

همچنین از آنجا که در 20تا 40 درصد از بیماران تحت دیالیز ، در محل ورود رگ ها ترومبوز و عفونت اتفاق می افتد . ایجاد محل مناسبی برای دسترسی به عروق توسط جراحی برای دیالیز کافی ضروری است و به منظور حفاظت از رگ های خونی برای سهولت رگ یابی باید از سوراخ کردن رگ اجتناب شود ، عفونت محل ورودی به رگ ها یک نگرانی بزرگ در بیماران تب دار است ، زیرا اغلب در ابتدای عفونت، علائم التهاب به صورت موضعی وجود ندارد.در این گونه بیماران، نباید از مصرف آنتی بیوتیک ها خودداری شود.

شایع ترین عامل عفونت محل ورود ، استافیلوکوک آورئوس است و باید تا زمان دریافت نتایج کشت خون ، آنتی بیوتیک هه با طیف وسیع به بیماران داده شود.

در رابطه با تغذیه و تعادل مایعات در بیماران تحت دیالیز ، باید گفت در ابتدای همو دیالیز ، بسیاری از بیماران دچار سوءتغذیه هستند ، اگر چه هربار که دیالیز به طور کامل انجام شود ، بیماران معمولا دوباره اشتهای لازم را به دست می آورند.

از آنجا که سیستم همودیالیز ، کاتابولیک است دریافت پروتئین روزانه باید حداقل 1/5 گرم به ازای هر گرم از وزن بدن باشد. همچنین دریافت نمک باید متناسب با وضعیت بیمار تنظیم شود و قرار دادن همه بیماران دیالیزی تحت یک رژیم ثابت با نمک ، پتاسیم و پروتئین محدود ، اشتباه است. چرا که بیماران با فشار خون پایین مزمن ، ممکن است پس از دیالیز، نیاز به افزایش دریافت نمک برای بالا بردن فشار خونشان داشته باشند تا از کم فشاری خطرناک خون حین دیالیز جلوگیری شود.

درمورد پتاسیم هیچ توجیه علمی برای محدودیت شدید آن در بیمارانی که تحت دیالیز کافی هستند وجود ندارد . علاوه بر این پتاسیم کل بدن در بیماران دیالیزی کاهش و ترشح پتاسیم کولونی آنها افزایش می یابد . همچنین از آنجا که ویتامین های محلول در آب، قابل دیالیز شدن هستند ، باید جایگزین شوند.

دریافت مایعات روزانه نیز باید نسبت به توده بدن باشد و میزان آن باید در هوای داغ افزایش یابد. در بیماران دیالیزی دریافت نمک باید متناسب با وضعیت بیمار تنظیم شود.

به طور کلی، بیماران تحت دیالیز دچار کم‌خونی ناشی از کمبود ارتیروپویتین هستند که در بیشتر علائم ناشی از اورمی (افزایش اوره خون)‌، نقش دارد و اصلاح کم‌خونی با اریتروپویتین به بهبود این علائم منجر می‌شود.

همچنین از آنجا که در بیماران با نارسایی کلیوی، آزاد شدن آهن از سلول‌های رتیکولو آندوتلیال به مغز استخوان مختل می‌شود، دریافت متناوب آهن به صورت تزریقی برای به حداکثر رساندن پاسخ به اریتروپویتین توصیه می‌شود. هرچند استفاده از مقادیر زیاد این آهن، باید به علت اثرات کوتاه‌مدت و درازمدت آن، با احتیاط انجام شود.

از طرفی، بیماران تحت دیالیز نسبت به عفونت‌های ایجاد شده توسط پاتوژن‌های مختلف حساس هستند که دلایل آن اختلال در فاگوسیتوز (بلع میکروارگانیسم‌ها توسط لوکوسیت‌ها یا گلبول‌های سفید)‌، کاهش عملکرد ناقص لنفوسیت‌های B و T و اختلال در عملکرد گیرنده ماکروفاژ 4 است.

همچنین در صورت وجود علائمی مانند کاهش وزن و بی‌اشتهایی بی‌دلیل، همراه با تب یا بدون تب در این بیماران، باید آزمایش‌های مربوط به سل انجام شود و در صورت تایید بیماری، داروهای مربوطه تجویز شود.

از لحاظ ایجاد مصونیت نیز لازم است همه بیماران تحت دیالیز، هر پاییز در برابر آنفلوآنزا و هر پنج سال در برابر ذات‌الریه واکسینه شوند و در صورت مصونیت نداشتن در برابر هپاتیت B، واکسن این بیماری را نیز (البته با دوز دو برابر حالت عادی)‌ در سه نوبت یک ماهه، دو ماهه و شش ماهه دریافت کنند. لازم به ذکر است سوءتغذیه یا دیالیز ناکافی ممکن است واکنش آنتی‌بادی‌ها را به واکسن تضعیف کند.

بیماران آلوده به ویروس هپاتیت B، باید به طور جداگانه و با یک دستگاه دیالیز اختصاصی، تحت دیالیز قرار گیرند. بروز بیماری‌هایی همچون اسکمیک قلبی (گرفتگی عروق)‌ و آنفارکتوس میوکاردیال به افزایش فشار خون بالا، چربی خون و هموسیستئین بالا نسبت داده می‌شود و افزایش آترواسکلروز و اختلال احتمالی در اکسیژن‌رسانی به میوکاردیوم، در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی در مرحله نهایی، با افزایش سموم اوره‌ای آغاز می‌شود.